هدف از این مقاله معرفی «اقتصاد هزینه مبادله»، تبیین شیوه عملیاتی و به کارگیری آن در کارهای تجربی است. در واقع، این مقاله پاسخی به این پرسش است که مدعیان نهادگرایی و طراحان مفهوم هزینه مبادله، چگونه از این مفهوم در عمل استفاده می کنند؟ و در مطالعات تجربی به کار می برند و آیا اساسا آنها شیوه منسجمی برای پرداختن به موضوعات خود دارند یا به داستان سرایی می پردازند؟اقتصاد نهادگرای جدید به دو شاخه اصلی محیط نهادی و ترتیبات نهادی تقسیم شده است. اقتصاد هزینه مبادله شاخه ترتیبات نهادی آن محسوب می شود و «ویلیامسن» آن را با مساله سازمان دهی مرتبط می کند. آغاز این رویکرد به مقاله ماهیت بنگاه «کوز» برمی گردد و ایده آغازین آن این است که بنگاه نباید به منزله یک تابع تولید و بنیان فنی در نظر گرفته شود؛ بلکه آنرا باید یک ساختار سازمان دهی محسوب کرد. اقتصاد هزینه مبادله درصدد عملیاتی کردن مفهوم هزینه مبادله است و برای این منظور از ایده بنگاه به منزله یک ساختار سازمان دهی بهره برده، فرضیه «ترازسازی تبعیض آمیز» را گسترش داده است.

هدف از این مقاله، بررسی نقاط ضعف اقتصاد هزینه مبادله در چهار سطح مساله شناختی، تحلیلی، کاربردی و روش شناختی است. از آن جا که ویلیامسن در فرموله کردن ایده کوز، می پذیرد که تعادلی کارا، یک بار برای همیشه رخ می دهد، از نظر مساله شناختی دچار این مشکل می شود که نمی تواند تغییرات اقتصادی و سازمان ها را تبیین کند. اما مشکل تحلیلی او در برخورد با فرض عقلانیت ایجاد می شود. او با این که می پذیرد عقلانیت به قدری محدود است که نمی توان قرارداد کاملی را منعقد کرد، ولی می گوید آن قدر محدود نیست که نتوان با دورنگری کافی از میان قراردادهای ناقص، قراردادی را انتخاب کرد که از بقیه کم هزینه تر باشد. علی رغم این که ادعا شده است این رویکرد از پشتوانه تجربی خوبی برخوردار است، اما ادعای اصلی این مقاله آن است که حتی اگر چنین باشد و پیش بینی هایش تایید شود، اولا به معنای حداقل شدن هزینه های مبادله نیست و ثانیا نمی توان از آن دلالتی برای بهبود استخراج کرد. از نظر روش شناختی نیز مشکل این رویکرد این است که با بسته انگاشتن موضوعات مورد مطالعه، روابطی ثابت میان متغیرهای مختلف برقرار می کند و این مشی ابزارگرایانه، با منحصر کردن واقعیت در ساحت های مشاهده پذیر، راه درک بسیاری از واقعیت های مشاهده نشده و غیرقابل مشاهده اثرگذار را مسدود می کند و درک ضعیفی از مسایل به دست دهد.

انتخاب سبد سرمایه گذاری بهینه برای سرمایه گذار، اساسی ترین کار در امر مدیریت دارایی ها است. در بسیاری از رویکردهای بهینه سازی، این کار به صورت یک دوره ای انجام می گیرد اما از آنجا که سرمایه گذاری مفهومی بلند مدت و آینده نگر است، یک دوره ای در نظر گرفتن بهینه سازی سبد سرمایه گذاری با این مفهوم همخوانی نخواهد داشت. بنابراین در این مقاله قصد داریم تا بهینه سازی یک دوره ای را به بهینه سازی پویا و چند دوره ای ارتقا داده و به منظور کاربردی تر نمودن مدل پیشنهادی هزینه معاملات را در مدل وارد کرده تا بتوانیم در شرایط واقعی تصمیمی صحیح در رابطه با استراتژی سرمایه گذاری اتخاذ نماییم. به منظور اعتبارسنجی مدل پیشنهادی، مثال های متفاوتی مورد بررسی قرار گرفتند و ضمن شرح عملکرد مدل، کارایی آن نیز در مقابل مدل تک دوره ای پیش رونده با استفاده از آزمون من ویتنی مورد سنجش قرار گرفت. با توجه به نتایج ارائه شده می توان به این جمع بندی رسید که مدل پویای پیشنهادی گرچه ممکن است در دوره کوتاه مدت از نظر آماری تفاوت محسوسی با مدل تک دوره ای نداشته باشد، اما برتری آن در دوره های بلند مدت چشمگیر خواهد بود.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

اقتصاد هزینه مبادله به عنوان زیر مجموعه ای از اقتصاد نهادگرای جدید، تلفیقی از علوم اقتصاد، سازمان و حقوق است که چهره معروف آن یعنی اولیور ویلیامسون توانسته جایزه نوبل علم اقتصاد در سال 2009 را به خود اختصاص دهد. مساله محوری در اقتصاد هزینه مبادله، چگونگی تبعیت نهادها از ویژگی های مبادلات است که اتخاذ تصمیم ساخت یا خرید و یا ادغام عمودی را می توان به عنوان مصداق اصلی آن به حساب آورد. عملیاتی کردن این مساله محوری با توجه به فرضیه تنظیم تبعیضی انجام می پذیرد. طبق این فرضیه، ساختار سازمان دهی با ویژگی های مبادلات به صورتی تنظم می شود که هزینه های مبادلاتی در کل حداقل شوند. با توجه به نتایج مطالعات تجربی به نظر می رسد که اقتصاد هزینه مبادله توانسته است پاسخ مناسبی به نیاز مدیران برای اتخاذ تصمیمات ساخت یا خرید بدهد. لذا شناخت جایگاه و مبانی اقتصاد هزینه مبادله که با توجه به کاربردهای متنوع آن امروزه به نوعی علم میان رشته ای نیز محسوب می شود، هدف مقاله حاضر را تشکیل می دهد.